Marş Motoru:Motorun ilk çalışmasında, aküden aldığı elektrik enerjisini mekanik
enerjiye çevirerek volanın dönmesini sağlar.

 

Görevi:Marş sisteminin görevi, motora ilk dönme hareketini vermektir.
Ana Parçaları

1-Akü

2- Marş anahtarı

3- Marş şalteri

4- Marş motoru

 

        

b) Ana Parçaları
1- İkaz Sargıları ve Pabuçları:îkaz sargıları, marş motoru gövdesi içine yerleştirilmiştir. Üzerinden akım geçtiği sürece elektromanyetik alan meydana getirirler. Pabuçlar  ise   sargıların meydana getirdiği manyetik alanın kuvvetini artırır.

2- Endüvi:Endüvi, ikaz sargıları arasında elektro manyetik alan meydana getirerek dönme hareketin! sağlar.

Kolektör:Endüvi, sargı, kollektör ve milden meydana gelir, Endüvi mili,ön ve arka kapaklar üzerinde burçlarla yataklanır. Milin frezeli ucuna kavrama tertibatı takılır.

Diğer uçunda da sargılar ve kollektör bulunur. Endüvi sargıları,kalın bakır telden yapılır  ve yalıtılmış olarak kollektör dilimlerine lehimlenir. Kollektör, aralarında fiber bulunan bakır dilimlerden oluşur ve mil üzerinde sıkı geçme olarak takılır. Üzerinde kömürlerin çalıştığı parçadır.

3- Gövde ve Kapaklar:Gövde kalın demir saçtan kıvrılıp, ek yeri kaynakla birleştirilir, îç yüzeyine ikaz sargıları ve pabuçları takılır.Ön kapak, endüvinin yataklanmasını ve marş motorunun motora bağlanmasını sağlar. Arka kapak, endüviyi yasaklamanın yanı sıra kömür yuvalarını  ve yayları taşır.

 

Tek Yönü i Kavrama Tertibatı:Kavrama tertibatı, endüvinin dönme hareketini üzerinde bulunan marş dişlisi yardımıyla volana iletir. Marş dişlisi ile volan dişlisinin kavraşmasını kolaylaştırır. Motor çalıştıktan sonra marş dişlisinin, volan dişlisinden kolaylıkla ayrışmasını sağlar.Tek yönlü kavrama, marş dişlisinin volanı motor dönüş yönünde dönmesini sağlar. Ters yönde ise boşa dönerek hareketin marş motoruna geçişim önler.Bundan amaç, motor çalıştıktan
sonra endüvinin yüksek devirle dönmesin! önlemek ve volan dişlisi ile marş dişlisinin kolaylıkla birbirinden ayrılmasını sağlamaktır.

Marş şalteri:Marş şalteri, marş motorunun çalışması için gerekli akımın, en kısa yoldan marş motoruna ulaşmasını sağlar. Solenoid ve manyetik tip olmak üzere iki çeşittir

Solenoid Tip  Mars Şalteri:Bu tip şalterlere kısaca solenoid denir. Solenoid manyetik şalter olmasının  yanında kavrama tertibatım endüvi üzerinde ileri geri hareket etmesini de sağlar.Solenoid içinde çekici bobin, tutucu bobin, demir nüve, bakır köprü ve geri getirme yayı bulunur.Çekici bobin ile tutucu bobinin birer ucu birbirine bağlıdır. Bu iki uç da
kontak anahtarının akım uçundan akım alırlar. Çekici bobin kalın telden sarılmış
ve boşta kalan diğer ucu da şalter marş motoru çıkış ucuna bağlanmıştır. Tutucu
bobinin diğer ucu ise, gövde içinde şasilenmiştir

 

Çekici bobinin görevi marşa basıldığı anda solenoid içinde kuvvetli bir manyetik alan yaratarak selonoid giriş ve çıkış uçlarının köprü üzerinden birleşmesini sağlamaktır. Aynı zamanda kavrama çatalına da hareket vererek marş dişlisinin  volan dişlisine kavraşmasını da temin eder. Çekici bobin, bakır köprü solenoid giriş ve çıkış uçunu birleştirdiğinde devre dışı kalır. Tutucu bobin daha ince telden sarılmıştır. Devreye paralel bağlı olduğu için marş anahtarı kapanana kadar manyetik alan meydana getirerek çekici bobinin devre dışı kalmasına rağmen köprünün, solenoid giriş ve çıkış uçlarını birleştirmeye devam eder.Marş süresi sona erdiğinde kontaktan gelen akım kesileceğinden tutucu bobinin meydana getirdiği manyetik alan da kaybolur.Geri getirme yayı, köprüyü geri çekerek solenoid giriş ve çıkış uçlarını ayırır.

b) Manyetik Tip Marş şalteri:Manyetik marş şalteri bendiks marş motorlarında kullanılır. Manyetik şalter,solenoidden daha basit yapıdadır. Bu şalter de içinde bulunan bir bobinin meydana getirdiği elektromanyetik alan etkisiyle çalışarak şalter giriş ve çıkış uçlarım birleştirir.

 

Marş Düğmesi (Marş butonu):Marş düğmesi, benzinli motorların hemen hemen hepsinde kontak anahtarı üstündedir. Dizel motorlu araçlarda ise ayn bir düğme olarak yer alır. Kontak
anahtarı üzerinde St veya 50 numaralı uç, solenoid bağlantı ucudur.

Marş Sistemi Arızaları:Motor, marş süresince dakikada 100 ila 120 devirle dönmelidir. Marş
devrinin belirtilen devirden düşük olması motorun zor çalışmasına veya hiç çalışmamasına neden olur. Marşa basıldığında motor hiç dönmüyor veya çok yavaş döndürüyor ise muhtemel sebepler şunlardır;

a) Akü arızalı veya şarjsızdır.

b) Marş motoru kablo bağlantıları gevşek, kirli, özelliğim kaybetme veya
yerinden çıkmıştır.

c) Marş düğmesi (kontak anahtarı) veya solenoid arızalıdır.

d) Marş motoru arızalıdır.

2-13 Marş Sisteminin Kontrolleri

1- Tüm kablo bağlantıları yerinde sıkı ve temiz olmalıdır.

2- Marş motoru tespit cıvataları yerinde sıkı olmalıdır.

Bu kontrolde akü sağlam ve şarjlı olmalıdır. Gerekiyorsa kontrolden
önce akü şarj edilir. Ölçüm sırasında 5 saniyeden fazla marşa basılmaz.

1- Bobin yüksek gerilim kablosu distribütör kapağından sökülerek şasilenir.

2- Voltmetre 5 volt kademesine alınır.

3- Voltmetrenin + ucu akünün + kutup basma (bağlantılara değil), ucu marş motorunun akım giriş ucuna bağlanır.-

4-Beş saniyeyi geçmeyen süre içinde marşa basılarak  voltmetrede ki değer okunur. Okunan değer 0,3 Volt ve altında ise, akü + kutup basından marş motoru giriş ucuna
kadar olan kablo bağlantıları  normaldir.

 

 

Eğer okunan değer 0,3 voltun üzerinde ise kablo bağlantılarında direnç var demektir Bu durumda voltmetrenin - ucu önce manyetik şalterin akım giriş ucuna temas ettirilir. Voltmetrede okunan değer O, l volt olmalıdır . O, l voltun üzerinde ise kablo özelliğin! yitirmiş veya bağlantı yerleri pis demektir.Daha sonraki ölçümde voltmetrenin - ucu manyetik şalterin akım çıkış ucuna temas ettirilir. Bu durumda voltmetrede 0,2 volt okunmalıdır. Voltmetrede okunan değer 0,2 volttan fazla ise manyetik şalter yenisiyle değiştirilir.Sonuç olarak her bağlantı yen için Q, l volt gerilim düşmesi normal kabul
edilir.

Bu kez voltmetrenin - ucu, solenoidin akım çıkış ucuna temas ettirilir. Marşa basıldığında voltmetrede okunan değer 0,2 volttan yüksek değil ise bağlantılar bu noktaya
kadar normaldir.

 

 

Eğer okunan değer 0,2 volttan fazla ise voltmetrenin - ucu, solenoidin akım giriş ucuna temas ettirilir. Bu durumda O, l volt okunmalıdır. Daha fazla değer okunuyor ise akü bağlantıları pis, akü kablosu özelliğini  yitirmiş veya ince kesitli kablo kullanılmış demektir. Solenoidin akım giriş uçunda 0,1 V gerilim düşmesi,akım çıkış uçunda 0,2 V tan fazla gerilim düşmesi meydana geliyor ise solenoidin arızalı olduğu ortaya çıkar.

Marş Motoru Arızaları

1- Marş motoru fazla akım çekiyor.

- Endüvi mili burçları aşınmıştır.

- îkaz sargılarında veya endüvi sargılarında kısa devre veya şasi vardır.

2-Marş motoru az akım çekiyor.

- Kömürler aşınmıştır, kömür baskı yayları basıncım kaybetmiş veya
kırılmıştır.

- Kollektör yüzeyi kirlenmiş,bozulmuş veya fiberler yüzeye çıkmıştır.
(Kollektör dilimleri arasındaki fiberler yüzeyden 0,5 mm aşağıda olmalıdır.)

- Endüvi sargıları kopmuş veya kollektör üzerinden lehimi atmıştır.

- îkaz sargıları ekleri gevşemiştir.

- Marş şalteri kontakları düzgün basmıyor veya yanmıştır.

3- Marş motoru çalışıyor fakat motoru döndürmüyor.

- Tek yönlü kavrama bozuktur.

- Marş dişlisi aşınmıştır

- Volan dişlisi aşınmıştır.
- Solenoid sargıları arızalıdır.

4- Marş motoru bazen basıyor bazen basmıyor.

- Kollektör fiberleri kollektör yüzeyine çıkmıştır.

 

Marş Sisteminin Bakımı

Marş sistemi 15 bin km de küçük bakıma, 45 bin km de büyük bakıma alınır.

 Küçük bakımda:

- Kablo bağlantıları gözden geçirilir, temizlenir, sıkılır.

- Marş motoru tespit cıvataları sıkılır.